Gmina Zławieś Wielka

Wójt: Marcin Swaczyna
ul. Handlowa 7, 87-134 Zławieś Wielka
tel.: 56 674 13 11
e-mail: http://ug@zlawies.pl
strona www: http://zlawies.pl

POŁOŻENIE

Gmina Zławieś Wielka położona jest w środkowej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie toruńskim i zajmuje obszar 178 km kw. Umiejscowiona jest pomiędzy dwoma największymi ośrodkami województwa - Toruniem i Bydgoszczą, w związku z czym wykazuje szereg cech zurbanizowanego obszaru podmiejskiego. W jej skład wchodzi 18 sołectw. Według danych z roku 2021 gmina liczy ok. 15 000 mieszkańców. Gmina stanowi 14,44 proc. powierzchni powiatu.

HISTORIA

To właśnie tutaj, nad brzegiem Wisły, w 1231 roku Krzyżacy założyli pierwszą osadę, która dała początek jednemu z najważniejszych miast średniowiecznej Polski - Toruniowi. Choć pierwotna osada nie przetrwała próby czasu i została przeniesiona w inne miejsce ze względu na zagrożenie powodziowe, Stary Toruń pozostaje miejscem o wyjątkowej wartości historycznej.

Jak opisuje portal torun.naszemiasto.pl stolica gminy, Zławieś Wielka znalazła się na kartach historii w roku 1414 pod niemiecką nazwą Böszendorff (zapisywana była też Bözendorff, Bösendorf). Można ją więc przetłumaczyć na współczesny język polski jako Zła Wieś. W polskim brzmieniu pojawiła się po raz pierwszy w dokumentach pod datą 1457 jako Zlawyesz.

W swej publikacji na temat Złejwsi Wielkiej Andrzej Walczyński przypisuje powstanie tej nazwy złej, nieurodzajnej ziemi, która kontrastowała z dobrymi do upraw glebami leżącej niedaleko wsi Gutowo (niem. Guttau, czyli dobry). Drugi człon nazwy interesującej nas miejscowości, czyli Wielka, miał pojawić się po roku 1670, gdy założono nową osadę – Złąwieś Małą. Wtedy stara i większa Zławieś stała się Złąwsią Wielką.

Jest też legenda spisana w roku 1976 przez jednego z dziennikarzy, według której nazwa wsi miała powstać w roku 1596, gdy przejeżdżał przez nią w karecie niejaki książę Dobromir. W pojeździe pękło koło i wtedy rozzłoszczony krzyknął „zła wieś!”, a jego słowa zostały utrwalone w nazwie miejscowości. Inne wersje legendy wymieniają jako autorów okrzyku a to jednego z polskich królów, a to Napoleona Bonapartego, choć w tym ostatnim przypadku data owego zdarzenia musiała być znacznie późniejsza.

POTENCJAŁ GOSPODARCZY

Bliskość wielkich miast sprzyja rozwojowi budownictwa mieszkaniowego w miejscowościach najbliżej nich położonych. Mieszkańcy Torunia najczęściej decydują się na zamieszkanie w Rozgartach i Przysieku, zaś mieszkańcy Bydgoszczy najczęściej osiedlają się w Czarnowie. Podstawową gałęzią gospodarki jest rolnictwo. Użytki rolne zajmują 63 proc. powierzchni gminy, użytki leśne - 23 proc. Gmina inwestuje także w zrównoważoną gospodarkę wodno-ściekową, na co otrzymała środki z Krajowego Planu Odbudowy. Na 1000 mieszkańców wg wag klas wielkości przypada w niej 3,6 podmiotów gospodarczych.            

ATRAKCJE TURYSTYCZNE

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy:

- zespół kościelny parafii pod wezwaniem św. Marcina w Czarnowie, obejmujący kościół z XIII/XIV w. i cmentarz przykościelny;

- zespół kościelny w Górsku, obejmujący kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża z lat 1661–1687 i cmentarz przykościelny;

- zespół kościelny parafii pod wezwaniem św. Walentego w Łążynie, obejmujący cmentarz z XVII–XIX w., kościół z lat 1898–1899 i kaplicę św. Walentego z 1882 roku;

- zespół cmentarny w Pędzewie, obejmujący nieczynny cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX w., kaplicę, obecnie rzymskokatolicką i ogrodzenie;

- zespół dworski w Przysieku, obejmujący dwór z 1739; młyn z 1725, dom mieszkalny z XVIII w., browar, obecnie hotel, park (z elementami małej arch.) z końca XIX w. i ogrodzenie z bramami;

- zespół dworski w Skłudzewie, obejmujący dwór murowano-szachulcowy z trzeciego ćwierćwiecza XIX w., stajnię, obecnie magazyn, w. XIX/XX; hydrofornię z XIX/XX w. i park z połowy XIX w.

Bogate krajobrazowo tereny zachęcają do organizowania na terenie gminy wypoczynku sobotnio - niedzielnego. Biegnie tędy szlak rowerowy, łączący Toruń z Bydgoszczą oraz w rejonie Przysieka i Barbarki przyrodnicza ścieżka dydaktyczna.