Gmina i Miasto Kowalewo Pomorskie

Burmistrz: Jacek Żurawski
ul. Konopnickiej 13, 87-410 Kowalewo Pomorskie
tel.: 56 475 65 03
e-mail: http://urzad@kowalewopomorskie.pl
strona www: http://kowalewopomorskie.pl

POŁOŻENIE

Gmina leży w środkowo-wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie golubsko-dobrzyńskim. Gmina Kowalewo Pomorskie to średniej wielkości gmina typu miejsko-wiejskiego o powierzchni 141 km kw. Ponad 77 proc. powierzchni gminy zajmują grunty orne, a niecałe 7 proc.  obszaru pokrywają lasy. Gmina liczy niespełna 11,5 tys. mieszkańców, z czego ponad 1/3 zamieszkuje miasto Kowalewo Pomorskie, w którym to znajduję się siedziba samorządu gminy.

HISTORIA

Na terenie gminy Kowalewo Pomorskie nie brakuje świadectw wczesnośredniowiecznego osadnictwa. Jednym z najlepiej zachowanych jest grodzisko w Napolu, przy jeziorze Oszczywilk. Początkowo - przez cały IX wiek i 1 połowę X wieku była tu jedynie niewielka, otwarta osada. Natomiast od połowy X wieku, jak pokazują odkrycia archeologiczne istniał już gród obronny, wzniesiony na 12 metrowym wale. Położony na rubieżach polskiego państwa piastowskiego gród skazany był na burzliwą historię; przetrwał prawdopodobnie do 1217 roku, kiedy to został całkowicie zniszczony w wyników najazdu Prusów.

Początki miasta Kowalewo Pomorskie sięgają wczesnego średniowiecza i funkcjonującego tu grodu obronnego otoczonego osadą. Osada, a później gród powstały przy przesmyku pomiędzy istniejącymi tu kiedyś dwoma jeziorami. Przez przesmyk przebiegał szlak handlowy i komunikacyjny, co wzmacniało strategiczne znaczenie grodu. Pod koniec pierwszej połowy XIII wieku, Krzyżacy wznieśli w tym miejscu drewnianą strażnicę, a trzydzieści lat później rozpoczęli budowę murowanego zamku. W czasie powstania miasta, Kowalewem rządził Komtur o imieniu Rudolf mianowany przez Wielkiego Mistrza Zakonu, wraz z pomocą braci zakonnych pełniących funkcje administracyjne w mieście. Kolejne lata Kowalewa to czasy jako miasta Prus Królewskich. Potop Szwedzki i wojny toczone przez Sasów i Rosjan ze Szwedami doprowadził Kowalewo do ruiny. Sytuacja ta trwała do czasów pierwszego rozbioru Polski. Na mocy traktatu z 1772 roku Kowalewo zostało włączone do Prus. Na mocy traktatu w Tylży z 1807 roku utworzone zostało Księstwo Warszawskie, do którego zostało włączone Kowalewo. Przez krótki 6-letni okres nastąpił rozwój polskości na terenie Kowalewa Pomorskiego. Jednak już w  1813 roku do Kowalewa wkroczyły wojska rosyjskie i stacjonowały tam przez 2 lata. W 1815 roku do Kowalewa ponownie wkroczyło wojsko pruskie. 49 lat później dochodzi do wybuchu Powstania Styczniowego.

Przełomowym wydarzeniem w dziejach Kowalewa jest rok 1920, kiedy to dnia 19 stycznia do miasta wkracza błękitna armia pod dowództwem gen. Józefa Hallera. Powstaje tymczasowa Rada Miasta. Pierwsze wybory odbyły się 14 listopada 1921 roku.

Dnia 1 września 1939 roku wybucha II Wojna Światowa, a 7 września wojska hitlerowskie wkroczyły już do Kowalewa. Nastała 6-letnia okupacja. Rozpoczęła się akcja zaprowadzania porządków narodowo-socjalistycznych. Tragiczne losy Kowalewa pod okupacją hitlerowską trwały do 23 stycznia 1945 roku, kiedy to Niemcy przegrywają wojnę, a do miasta wkraczają wojska radzieckie. Rozpoczął się okres PRL-u w Kowalewie.

W 2004 roku Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej. Od tego czasu wyraźnie można było zaobserwować przyśpieszenie gospodarcze, także w naszej gminie. Do wcześniejszych zadań, dołączyły nowe na miarę współczesnych oczekiwań. Umiejętne planowanie budżetu oraz korzystanie z funduszy zewnętrznych przyczyniło się do realizacji wielu ważnych przedsięwzięć i inwestycji.

W roku 2020 nastąpił jubileusz Setnej Rocznicy Powrotu Kowalewa Pomorskiego do Macierzy, podczas którego zostały wprowadzone nowe insygnia gminy – herb, sztandar oraz łańcuchy burmistrza i przewodniczącego Rady Miejskiej.

POTENCJAŁ GOSPODARCZY

Kluczowe znaczenie dla rozwoju miasta i gminy ma sektor gospodarki. Kowalewo Pomorskie należy do Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, której zadaniem jest wspieranie przedsiębiorczości, co z kolei przekłada się na wzrost zatrudnienia i poprawę jakości życia mieszkańców.
 

ATRAKCJE TURYSTYCZNE

Dziś najlepiej zachowanym reliktem dawnej warowni jest bogato zdobiony blendami i fryzami ceglany filar gdaniska znajdujący się przy ulicy Strażackiej w Kowalewie Pomorskim. Świadczy on o tym, że elewacja zamku i zapewne też jego wystrój, wykonane zostały na wysokim poziomie artystycznym. W 1911 roku na fundamentach średniowiecznej wieży zamkowej wybudowana została wodociągowa wieża ciśnień, która znajduje się na górce zamkowej w pobliżu Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury.

Najlepiej zachowanym zabytkiem średniowiecznym w mieście jest kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja Biskupa, zbudowany w stylu gotyckim w latach 1286-1300. Na przełomie XVII i XVIII wieku obiekt został gruntownie odnowiony, wnętrzu nadano styl barokowy, dodano kaplicę i drewnianą wieżyczkę na zachodnim szczycie. Najcenniejszym zabytkiem kościoła jest gotycka figura Madonny z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym pochodząca z końca XIV w. zwana "Kowalewską". Decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków w Toruniu rzeźba została wpisana do rejestru zabytków jako dzieło o dużej wartości artystyczno-historycznej i należy do najcenniejszych obiektów tego typu z okresu średniowiecza.

Godnym uwagi przykładem gotyckiej architektury sakralnej na terenie Gminy Kowalewo Pomorskie jest kościół parafialny pod wezwaniem św. Bartłomieja w Chełmoniu, który pełni funkcję Sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej. Obiekt wzniesiony został w pierwszej połowie XIV wieku, otoczony murami, z drewnianą dzwonnicą nieopodal. Znajdujący się tu łaskami słynący obraz Matki Boskiej Brzemiennej przyciąga do Chełmonia z początkiem lipca każdego roku wielu pielgrzymów z diecezji toruńskiej, płockiej i włocławskiej, a także z dalszych stron.

Jeżeli zmierzamy do Kowalewa Pomorskiego od strony Torunia drogą krajową numer 15, to warto zatrzymać się we wsi Wielka Łąka, by zwiedzić kościół pw. świętych Katarzyny i Małgorzaty. Ten urokliwy obiekt sakralny w pierwotnej formie powstał na przełomie XIII/XIV wieku. Po okresie wojen z Zakonem Krzyżackim, został ponownie odbudowany, a pod koniec XV wieku podany konsekracji. W latach 1861-1863 kościół został ponownie przebudowany w  stylu neogotyckim przez fundatorów Ksawerego i Julię Działowskich wskutek czego  świątynia zyskała nowe wyposażenie.

Jednym z najbardziej charakterystycznych zabytków Kowalewa Pomorskiego jest budynek dawnego zajazdu wzniesiony w 1912 roku, który do 2019 roku był siedzibą Urzędu Miejskiego. Dzięki różnorodności kształtów, wyróżnia się on walorami architektonicznymi na tle kowalewskiej starówki.

Turyści i mieszkańcy, którzy lubią aktywie spędzać czas, mogą skorzystać z oferty Centrum Rekreacji i Sportu, w skład którego wchodzi: pełnowymiarowe boisko trawiaste do piłki nożnej z trybunami na 1000 osób i 4-torową bieżnią, boisko z nawierzchnią z trawy sztucznej, boiska do: piłki ręcznej plażowej, siatkówki, koszykówki oraz boisko wielofunkcyjne.

Osoby preferujące spokojniejszy relaks mogą skorzystać do Fit-Parku, gdzie jest możliwość poćwiczyć na siłowni zewnętrznej. Dzieci natomiast zadowoli dobrze wyposażony plac zabaw.

Charakterystycznym obiektem Centrum Rekreacji i Sportu jest nowoczesna, kryta pływalnia. Obiekt posiada basen pływacki 6-torowy, basen dla osób niepływających, brodzik dla dzieci oraz wannę z hydromasażem.