Powiat Aleksandrowski

Starosta: Lidia Tokarska
ul.  Słowackiego 8, 87-700 Aleksandrów Kujawski
Tel.: 54 282 79 00
e-mail: http://sekretariat@aleksandrow.pl
strona www: http://aleksandrow.pl

Gmina Miejska Aleksandrów Kujawski

Burmistrz: Arkadiusz Gralak
ul. Juliusza Słowackiego 8, 87-700 Aleksandrów Kujawski
tel.: 54 282 48 55; 54 282 68 20
e-mail: http://um@aleksandrowkujawski.pl
strona www: http://aleksandrowkujawski.pl

POŁOŻENIE

Gmina Miejska Aleksandrów Kujawski administracyjnie przynależy do województwa kujawsko-pomorskiego i wchodzi w skład powiatu aleksandrowskiego. Miasto położone jest na skraju Równiny Inowrocławskiej, zaliczane jest do aglomeracji bydgosko-toruńskiej.

Miasto znajduje się w centralnej Polsce na Kujawach, między Toruniem a Włocławkiem, blisko drogi krajowej nr 91 łączącej północ Polski z południem oraz biegnącej do niej równolegle autostrady A1 z węzłem w Ciechocinku.

W strukturze użytkowania gruntów przeważają tereny leśne, które zajmują 176 ha oraz tereny zabudowy mieszkaniowej - 172, 9 ha. Tereny komunikacyjne zajmują 97,5 ha, zieleń urządzona 60,1 ha, tereny przemysłowe i składy 58,2 ha a tereny upraw polowych 72,9 ha.

Przeważają, zatem tereny zainwestowane, jednak duży udział, jak na obszar miejski zajmują tereny zielone.

Miasto graniczy z Gminą Wiejską Aleksandrów Kujawski (Powiat Aleksandrowski) oraz Gminą Wielka Nieszawka (Powiat Toruński). Jest oddalone o 25 km od Torunia, samorządowej stolicy Województwa Kujawsko-Pomorskiego i 38 km od Włocławka.

Bardzo korzystne położenie geograficzno-komunikacyjne Aleksandrowa u zbiegu głównych szlaków drogowych i kolejowych kraju ma istotne znaczenie dla rozwoju miasta.

Pomyślne perspektywy dla rozwoju miasta wynikają również z faktu, iż w pobliżu Aleksandrowa planowana jest budowa zapory wodnej na Wiśle pod Nieszawą. Miasto leży na ważnym szlaku kolejowym, przez Aleksandrów przebiega zelektryfikowana linia kolejowa relacji Łódź – Bydgoszcz – Gdańsk, dzięki której w latach 1860-1862 nastąpił szybki rozwój miasta.

Dzięki autostradzie A1 oraz rozwiniętej sieci dróg, podróż do Warszawy koleją trwa około 2,5 godziny, a do Gdańska autostradą A1 około 2 godziny.

Aleksandrów Kujawski łączy korzystne położenie, rozwiniętą infrastrukturę oraz aktywność inwestycyjną, co czyni go atrakcyjnym miejscem dla inwestorów i przedsiębiorców.

Ważniejsze odległości:

- Warszawa – 193 km;

- Gdańsk – 197 km;

- Katowice – 373 km;

- Łódź – 140 km;

- Toruń – 25 km;

- Ciechocinek – 7 km.

HISTORIA

Miasto Aleksandrów Kujawski położone jest na krawędzi pradoliny Wisły tworzącej Kotlinę Toruńską i Równiny Inowrocławskiej (Kujawskiej). Najstarsze ślady osadnictwa w okolicach Aleksandrowa związane są z ludami kultur neolitycznych z ok. 5 tys. lat p.n.e. W pobliżu dzisiejszego miasta przebiegał szlak bursztynowy z przeprawą na Wiśle i inne trakty drogowe. Początki osady wiążą się z budową stacji granicznej i linii kolejowej warszawsko-bydgoskiej na ziemiach majątku Białe Błota (od nazwiska właściciela zwanego też Trojanowem) w odległości 2 km od granicznej rzeki Tążyny.

Zbudowany w 1860 roku dworzec kolejowy stał się wkrótce siedzibą komory celnej, telegrafu i poczty oraz zapleczem dla obsługi międzynarodowej pasażerów drogi żelaznej. Oddana do użytku w 1862 roku linia kolejowa z odgałęzieniem do Ciechocinka (od 1867 r.) sprzyjała dynamicznemu rozwojowi stacji granicznej Aleksandrów.

Na dworcu kolejowym konspiratorzy powstania styczniowego przejęli tajne dokumenty ujawniające zawarcie 8 lutego 1863 r. tzw. "konwencji Alvenslebena", dotyczącej wspólnego rosyjsko-pruskiego tłumienia powstania. Zdarzenie to wywołało międzynarodowy skandal dyplomatyczny.

W rozbudowanej części dworca ("pokojach carskich"), odbyło się we wrześniu 1879 r. spotkanie dwóch spokrewnionych ze sobą władców - cara Aleksandra II i cesarza Niemiec Wilhelma I. Z okazji pobytu cara do nazwy Aleksandrów dodano "Przygraniczny", wzniesiono nieistniejącą już cerkiew prawosławną pw. św. Aleksandra Newskiego i wyrażono zgodę na budowę kaplicy dla polskich kolejarzy, którą następnie przebudowano a w 1907 r. konsekrowano jako kościół. Inną atrakcją turystyczną jest XIX-czny pałac Trojanowskich wraz z zabytkowym parkiem.

Osada powstała na ulicach tworzonych równolegle do torów kolejowych i na wzór amerykański nazwanych wówczas numerami od Pierwszej do Siódmej.

Okres pierwszej wojny światowej zaznaczył się uzyskaniem praw miejskich w listopadzie 1916 i patriotyczną działalnością członków Polskiej Organizacji Wojskowej. Po zakończeniu działań wojennych przez stację rozdzielczą w Aleksandrowie (od 1919 r. Kujawskim) przetoczyła się ok. 30-tysieczna rzesza uchodźców i jeńców wojennych. W czasie wojny polsko-bolszewickiej znajdował się tu obóz 3,5 tys. internowanych żołnierzy ukraińskich, których odwiedzał ataman Semen Petlura. Pamiątką po nich jest mogiła kozacka-kurhan z 1921 r., odrestaurowany w 1993 r. Stanowi on niewątpliwie atrakcję turystyczną i miejsce corocznych nabożeństw ekumenicznych. Mozaika narodowa i religijna tworzyła z Aleksandrowa Kujawskiego miasto "Pięciu Kultur i Sześciu Narodów" (Polaków, Niemców, Rosjan, Ukraińców, Żydów i Cyganów).

Likwidacja granicy i odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. paradoksalnie wpłynęło na stagnację miasta, mimo że od 1932 r. stało się ono siedzibą powiatu nieszawskiego (od 1949 r. aleksandrowskiego). Podczas drugiej wojny światowej Aleksandrów utracił rangę miasta powiatowego. Całkowitej zagładzie uległa ludność żydowska, zniszczono synagogę i miejscowy cmentarz żydowski. Eksterminacja objęła również Polaków a wkrótce po wojnie także część okolicznej ludności niemieckiej.

W 1951 roku na pl. 1 Maja (ob. 3 Maja) stanął Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej. Został zniszczony w 1990 roku, a na jego miejscu postawiono pomnik z okazji 200. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Po wojnie do 1975 r. Aleksandrów również był siedzibą powiatu, należącego wówczas do województwa bydgoskiego, a w latach 1975–1998 do województwa włocławskiego.

Po ponownej reformie w 1999 r. stał się siedzibą władz powiatu aleksandrowskiego województwa kujawsko-pomorskiego.

Współczesny Aleksandrów Kujawski zamieszkiwany jest przez około 12 tys. osób i zajmuje powierzchnię około 723 ha. Jest największym miastem powiatu aleksandrowskiego, siedzibą samorządu gminy wiejskiej oraz urzędów i instytucji powiatowych. Z naszym miastem związani byli m.in. poeta i prozaik - Edward Stachura oraz pisarka Maria Danilewicz Zielińska, założycielka i przez 30 lat dyrektorka Biblioteki Polskiej w Londynie.

POTENCJAŁ GOSPODARCZY

Miasto Aleksandrów Kujawski, położone w Województwie Kujawsko-Pomorskim, wykazuje znaczący potencjał gospodarczy, wynikający z realizacji licznych inwestycji infrastrukturalnych, wsparcia dla przedsiębiorczości oraz aktywnego wykorzystania funduszy unijnych.

Miasto realizuje szereg projektów infrastrukturalnych, które poprawiły komunikację lokalną i zwiększyły atrakcyjność terenów inwestycyjnych.

Rewitalizacja przestrzeni publicznych: dzięki wsparciu z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, przeprowadzono kompleksową modernizację kina, które po 16 latach przerwy ponownie otworzyło swoje podwoje w 2023 roku. Inwestycja ta przyczyniła się do ożywienia życia kulturalnego i społecznego mieszkańców.

Aleksandrów Kujawski jest ośrodkiem przemysłu metalowego, poligraficznego i spożywczego. Rozwija się tu również przemysł tworzyw sztucznych, ceramiczny oraz drzewny. Miasto jest również znane z produkcji wyrobów wikliniarskich.

W Aleksandrowie Kujawskim znajdują się sklepy sieciowe, a także filia Sanatorium z Ciechocinka.

Miasto aktywnie korzysta z funduszy unijnych, realizując projekty z zakresu infrastruktury, kultury i przedsiębiorczości. Dzięki tym środkom Aleksandrów Kujawski może rozwijać się w sposób zrównoważony i skutecznie odpowiadać na potrzeby mieszkańców.

Gmina Miejska Aleksandrów Kujawski, dzięki podejmowanym inicjatywom, dynamicznie rozwija swój potencjał gospodarczy.

ATRAKCJE TURYSTYCZNE

Aleksandrów Kujawski to malowniczo położone miasto w północnej części Kujaw, otoczone lasami Puszczy Bydgoskiej. Tereny te sprzyjają spacerom i rekreacji – zarówno w granicach miasta, jak i w pobliskich lasach mieszanych i sosnowych. Szczególnie cenny przyrodniczo jest obszar wzdłuż rzeki Tążyny, gdzie zachował się naturalny krajobraz łęgowy z lasami olszowymi i wierzbowo-topolowymi. W dolinie rzeki występują także lasy grabowe, a dalej – krajobraz przekształcony przez rolnictwo i gospodarkę leśną.

Miasto posiada status miejscowości uzdrowiskowej dzięki występowaniu solanek i korzystnemu mikroklimatowi. Co roku Aleksandrów Kujawski odwiedzają liczni kuracjusze, korzystający z usług Kolejowego Szpitala Uzdrowiskowego. Tereny leśne i wysoczyznowe z dobrym nasłonecznieniem sprzyjają turystyce zdrowotnej i wypoczynkowi.

Choć Aleksandrów Kujawski to stosunkowo młode miasto, jego historia sięga III ćwierci XIX wieku. Powstał jako osada kolejowa i szybko się rozwinął, co dziś widać w ciekawej architekturze – od neogotyckich budowli po drewniane wille w stylu rosyjskim.

W 1998 roku Aleksandrów Kujawski otrzymał tytuł „Miasta Pamięci Narodowej”. Znajduje się tu Pomnik Lotników Polskich oraz tablica upamiętniająca por. Karola Palczyńskiego – urodzonego w mieście, zamordowanego w Katyniu – i 327 lotników zaginionych lub zamordowanych w ZSRR. Pomnik został odsłonięty w 1996 roku, a w 2024 tymczasowo przeniesiony na teren Szkoły Technicznej przy ul. Długiej.

Najważniejsze zabytki:

- Dworzec kolejowy - miejsce spotkania cara Aleksandra II z cesarzem Wilhelmem I (1879);

- Kościół pw. Przemienienia Pańskiego (1882–1886);

- Pałac Trojanowskich,

- Wieża ciśnień, komora celna, willa Trojanowskiego, willa Marta, willa Radwan;

- Cmentarze: parafialny, prawosławny, żołnierzy ukraińskich (Kurchan),

- Szkoła Realna – obecnie Kolegium Kujawskie XX. Salezjanów;

- Park im. Jana Pawła II i Park Miejski.

Inne ciekawe miejsca:

- Dom kolejarzy z końca XIX w. przy ul. Wojska Polskiego,

- Plac 3 Maja i ul. Chopina z zabytkową kapliczką;

- Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Świerczyna”;

- Okolice rzeczki Tążyny – idealne na spacery i obserwację przyrody.