Gmina Stolno

Wójt: Paweł Pudrzyński
Stolno 112, 86-212 Stolno
tel.: 56 677 09 00
e-mail: http://sekretariat@stolno.com.pl
strona www: http://stolno.com.pl

POŁOŻENIE

Gmina Stolno położona jest w północnej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie chełmińskim na terenie historycznej Ziemi Chełmińskiej na zachodnich krańcach Pojezierza Chełmińskiego. Sieć dróg kołowych łączy gminę ze wszystkim ważnymi ośrodkami administracyjnymi i gospodarczymi województwa. Stolno położone jest 40 km od Torunia i 6 km od Chełmna. Gmina od strony północnej graniczy z miastem i gminą Chełmno od południa z gminami: Lisewo i Papowo Biskupie, od wschodu z gminami: Grudziądz i Płużnica, a od zachodu z gminą Kijewo Królewskie. Jest ona umiejscowiona wzdłuż DK 55 oraz DK 91, od strony wschodniej przecina ją również autostrada A1. Sieć osadnicza to 13 sołectw i 20 miejscowości. Gmina wg stanu na 31.12.2024 r. liczyła 5.125 mieszkańców. Na ogólną powierzchnię 9 853 ha użytki rolne stanowią 81,41 proc., co powoduje, że główną gałąź gospodarki gminy stanowi rolnictwo. Wysoka jakość gleb predestynuje gminę do rozwoju produkcji roślinnej. 12,80 proc. powierzchni gminy to obszary leśne. Łączny udział terenów rolnych i zielonych (w tym użytków ekologicznych) w całkowitej powierzchni gminy wynosi 95,66 proc. Ochroną prawną są objęte tereny o powierzchni 3127,20 ha, co stanowi 31,74 proc. powierzchni gminy. Ważnym zasobem występującym na jej terenie jest również 9 jezior.

HISTORIA

Najstarsze ślady obecności człowieka na ziemiach położonych między Wisłą, Osą i Drwęcą sięgają paleolitu, czyli starszej epoki kamienia.

Gmina Stolno położona jest na terenach, przez które w czasach Imperium Rzymskiego przebiegał słynny szlak bursztynowy. Miało to istotny wpływ na rozwój gospodarki tych terenów.

Rozwój osadnictwa datuje się na XV wiek - okres, w którym ziemia chełmińska była w administracji zakonu krzyżackiego, czego dowodem są istniejące do dziś, nadal pełniące swoją funkcję kościoły w Sarnowie, Wabczu oraz Wielkiem Czystem.

Po zawarciu pokoju w Toruniu w 1466 roku tereny obecnej gminy mieściły się w granicach dóbr królewskich aż do I rozbioru Polski w 1772 roku, gdy ziemie powiatu chełmińskiego trafiły pod zabór pruski.

W okresie II Rzeczypospolitej obszar gminy znalazł się w granicach województwa pomorskiego, w powiecie chełmińskim. W latach Rzeczypospolitej Ludowej tereny dzisiejszej gminy należały do powiatu chełmińskiego, początkowo do dwóch jednostek administracyjnych, ówczesnych gromad z siedzibami w Robakowie i w Stolnie, natomiast po 1973 roku, kiedy uprzednie gromady zostały zastąpione jednostkami obszarowo większymi, gromady Robakowo i Stolno zostały złączone w jedną gminę z siedzibą władz w Stolnie. Powstała w 1973 roku gmina przetrwała w niezmienionym stanie okres przynależności do województwa toruńskiego, tj. lata 1975-1998. Z początkiem 1999 roku samorządna od 1990 roku gmina Stolno znajduje się ponownie, jak dawniej, w strukturze powiatu chełmińskiego, w województwie kujawsko - pomorskim.

Teksty źródłowe:

1.„Archeologia północnej części ziemi chełmińskiej" R. Boguwolski, M. Kurzyńska;

2.„Zabytki powiatu chełmińskiego", J. Błachnio;

3.„Twierdza Chełmno", A. Grzeszna-Kozikowska.

POTENCJAŁ GOSPODARCZY

Zgodnie z CEiDG wg stanu na dzień 31 grudnia 2024 r. liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych, które mają główne miejsce prowadzenia działalności w gminie Stolno obejmowała 446 pozycje, z czego status „aktywny” posiadało 168 podmiotów, „wykreślony” - 219,  „zawieszony” - 48, a liczba podmiotów do prowadzenia działalności wyłącznie w formie s.c. obejmowała 11 pozycji.

Podmioty gospodarcze funkcjonujące na terenie gminy to przede wszystkim małe i średnie firmy. Do wiodących branż w gminie zaliczyć należy: usługi budowlane, obróbka drewna, obróbka metali, handel hurtowy i detaliczny, usługi wod.-kan., naprawa pojazdów samochodowych, maszyn oraz transport. Na terenie gminy, w miejscowości Grubno, działa przedsiębiorstwo produkujące łóżka medyczne, należące do grupy STIEGELMEYER. Zakład zatrudnia 200-250 pracowników. Jest to jedyny zakład pracy na terenie Gminy Stolno, który można zaliczyć do dużych zakładów pracy.

ATRAKCJE TURYSTYCZNE

Wizytówką gminy są zabytkowe zabudowania pałacowe, parki podworskie, dworki rycerskie i inne obiekty. Atrakcją są trzy murowane kościoły gotyckie, które powstały na przełomie XII i XIII wieku. Wielką atrakcją turystyczną gminy Stolno jest zespół fortyfikacji Twierdzy Chełmno datowany na początek XIX w. W gminie Stolno znajdują się 352 stanowiska archeologiczne, w tym 2 grodziska: wczesnośredniowieczne w miejscowości Wabcz i późnośredniowieczne w Sarnowie. Gmina posiada także 20 obiektów o wysokiej wartości kulturowej. Grodzisko późnośredniowieczne w Sarnowie położone jest przy drodze prowadzącej z Sarnowa do pobliskich Pilewic. Badania archeologiczne przeprowadzone na grodzisku w 1989 roku wykazały, że gród użytkowany był w XIV wieku. W odległości 900 m od wsi Wabcz znajduje się grodzisko o lokalnej nazwie Poganka. Jest to grodzisko wczesnośredniowieczne. Z Poganką związana jest legenda o pięknej córce pogańskiego wodza, która zmarła lub zginęła w dramatycznych okolicznościach i została pochowana w obrębie samego grodziska, rzekomo w miejscu, gdzie dziś rosną okazałe dęby.

Z terenem gminy Stolno związane są losy wielu historycznych postaci. Przykładem jest gen. Józef Haller - dowódca II Brygady Legionów Polskich, który mieszkał we dworze w Gorzuchowie wraz z rodziną w latach 1932-1939. Do innych sławnych postaci zamieszkujących na terenie Gminy Stolno należeli także: członkowie Towarzystwa Jaszczurczego - Mikołaj z Pilewic i Jakub z Kobył, generał Franciszek Zieliński (postać związana z Robakowem), Mieczysław Łyskowski - sędzia powiatowy z 1852 roku, zaangażowany działacz społeczno-narodowy (postać związana z miejscowością Obory).

Na obszarze gminy znajduje się część Chełmińskiego Parku Krajobrazowego. Zajmuje on 30,2 proc. jej powierzchni. Gmina obejmuje również obszar chronionego krajobrazu - teren strefy krawędziowej doliny Wisły - 1,5 proc. powierzchni gminy.

Gmina Stolno posiada 14 parków dworskich i pałacowych, z czego 6 jest wpisanych do Rejestru Zabytków, min. parki dworskie w Gorzuchowie, Klęczkowie i Wabczu oraz parki pałacowe w Kobyłach i w Grubnie.

Teren Gminy Stolno jest atrakcyjny dla turystów zarówno za sprawą bliskości zabytkowego miasta Chełmna, jak i pieszych szlaków turystycznych przebiegających przez jej teren. Są to:

- „Szlak zamków i miejsc martyrologii" - biegnący z Chełmna do Kornatowa przez Stolno Małe Czyste, Storlus, Papowo Biskupie, Dubielno i Lipienek (szlak czerwony), liczący łącznie około 40 km długości;

- „Szlak ofiar 1939 roku" - w okolicach Małego Czystego, o długości około 3 km (szlak czarny).

Przez teren Gminy Stolno przebiegają także trzy szlaki turystyczne wytyczone przez LGD Vistula - Terra Culmensis - Rozwój przez Tradycję", „Szlak gotyckich świątyń", „Jaszczurczy ślad" i „Pierścień fortyfikacji". Do szlaków tych przygotowane zostały również przewodniki, które są dostęp w biurze stowarzyszenia oraz siedzibie gminy Położenie gminy Stolno przy trasie szybkiego ruchu (Gdańsk - Toruń - Łódź) powoduje, że nie ma tu problemów komunikacyjnych, łatwo jest dostać się do ważniejszych miejscowości turystycznych znajdujących się zarówno na terenie powiatu chełmińskiego, jak i poza nim.

Na terenie Gminy Stolno znajduje się wiele miejsc pamięci narodowej. Tablice pamiątkowe, pomniki, groby przypominają o bohaterstwie i ofiarności poległych mieszkańców gminy Stolno i okolic w trakcie działań wojennych.