Gmina Raciążek

Wójt: Piotr Zabłocki
ul. Wysoka 4, 87-721 Raciążek
tel.: 54 283 18 85
e-mail: http://gmina@raciazek.pl
strona www: http://raciazek.pl

POŁOŻENIE

Gmina Raciążek położona jest w południowej części województwa kujawsko – pomorskiego w odległości ok. 30 km od Torunia oraz 75 km od Bydgoszczy i we wschodniej części powiatu aleksandrowskiego nad rzeką Wisłą. Gmina graniczy:

- od północy z gminą miejską Ciechocinek;

- od zachodu z gminą wiejską Aleksandrów Kujawski;

- od południa z gminą wiejską Waganiec oraz z gminą wiejską Koneck;

- od południowego wschodu z gminą miejską Nieszawa;

- od wschodu granica gminy przebiega wzdłuż rzeki Wisły.

Raciążek położony jest na pograniczu dwóch jednostek fizyczno – geograficznych tj. makroregionu Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka z mezoregionem Kotlina Toruńska oraz makroregionu Pojezierze Wielkopolskie z mezoregionem Równina Inowrocławska. Położenie powoduje, że obszar gminy stanowią dwie zróżnicowane części: pradolinna część północno – wschodnia z glebami niskich klas bonitacyjnych oraz wysoczyznowa część środkowa i południowa z glebami wysokich klas bonitacyjnych.

Powierzchnia Gminy wynosi 3289 ha. Ma 8 sołectw: Dąbrówka, Niestuszewo, Podole, Podzamcze, Raciążek, Siarzewo, Turzno, Turzynek. Według stanu na dzień 31 grudnia 2024 roku Gmina Raciążek liczyła 3022 mieszkańców.

HISTORIA

Raciążek, to historyczna miejscowość o charakterze obronnym. Pierwsza wzmianka o Raciążku pochodzi z aktu uposażenia Benedyktynów w Mogilnie z 1066 roku. Jako własność biskupów włocławskich Raciążek pierwszy raz występuje w roku 1250 w dokumencie ks. kujawskiego Kazimierza syna Konrada Mazowieckiego, jako miejsce układów polsko – krzyżackich.

W roku 1265 stare grodzisko przebudowano na zamek. W 1317 roku Raciążek uzyskał status miasta na prawie magdeburskim. W 1397 r. na zamku przebywała królowa Jadwiga, która prowadziła pertraktacje z wielkim mistrzem Konradem Von Jungingenem o zwrot ziemi dobrzyńskiej. W kościelnym muzeum do dziś znajduje się ornat, który wyszedł spod ręki królowej. W 1402 r. król Władysław Jagiełło na zamku odbierał hołd od Ulryka Von Osten, hrabiego Drezdenka, zaś w 1404 r. z Radą Królewską prowadził układy z Krzyżakami w efekcie których odzyskał ziemię dobrzyńską. W 1410 r. po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem Władysław Jagiełło na raciążeckim zamku zbierał siły i prowadził rozmowy pokojowe z zakonem Krzyżackim, zakończone pokojem toruńskim w 1411 r. W latach 1464-1500 nastąpiła gruntowna przebudowa zamku, zastosowano ornamentykę gotycką. W 1734 r. biskup Krzysztof Szembek wzniósł pałac włoski z ogrodem. Był to pałac piętrowy z łamanym mansardowym dachem. Z upadkiem Polski pałac popadł w ruinę. Po rozbiorach Polski w 1795 r. Raciążek wraz przyległymi ziemiami dostał się pod panowanie pruskie i dopiero po wojnach napoleońskich miasto znów znalazło się w granicach Królestwa Polskiego w 1815r. W 1827r. pruski administrator Sydow doprowadził do zniszczenia pałacu w efekcie czego rozebrano go do fundamentów a cegłę wywieziono do Torunia przeznaczając na budowę obory i stajni, dworu i browaru w Ostrowach i folwarku w Straszewie. W 1830 r. w lecie przez Wisłę (prastarym korytem) obok Raciążka przeprawiała się armia carska gen Paskiewicza przez Brześć i Łowicz na Warszawę by stłumić powstanie listopadowe. W 1867 r. władze carskie pozbawiły Raciążka praw miejskich za sprzyjanie powstaniu styczniowemu. W tym samym roku w wyniku reformy administracyjnej Raciążek trafia do powiatu nieszawskiego. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918r. Raciążek znalazł się w granicach województwa warszawskiego, następnie pomorskiego a po II wojnie światowej w obrębie województwa bydgoskiego, potem włocławskiego. Siedziba powiatu została przeniesiona z Nieszawy do Aleksandrowa w 1932r. teren ten wchodził w obszar historyczno-geograficznej krainy Kujaw, wydzielonej w początku XX w. jako Księstwo Kujawskie.

W 1975 roku w wyniku reformy administracyjnej państwa Gmina Raciążek uległa likwidacji a jej obszar został podzielony pomiędzy ościenne gminy. Z dniem 1 października 1982r. Gmina Raciążek znów pojawiła się na mapie administracyjnej kraju.

POTENCJAŁ GOSPODARCZY

Gmina Raciążek jest typową gminą wiejską o charakterze rolniczym. Główne gałęzie upraw to zboża, rzepak oraz produkcja roślinna, zwierzęca. Na terenie gminy funkcjonuje wiele gospodarstw sadowniczych, które są wyspecjalizowane. Potencjał gminy opiera się również na bardzo dobrym węźle komunikacyjnym, między innymi poprzez bliskość Autostrady A1 oraz sąsiedztwo z miastem uzdrowiskowym jakim jest Ciechocinek. Na terenie gminy znajduje się duży zakład produkcyjny zajmujący się stolarką drewnianą.

Mimo iż gmina ma charakter rolniczy, posiada także wiele walorów, które umożliwiają jej działanie na wielu płaszczyznach. Teren gminy jest w całości pokryty siecią wodociągową. Istnieje też sieć kanalizacyjna. Gmina stanowi atrakcyjny teren turystyczny zarówno ze względu na obiekty zabytkowej architektury jak i wyjątkowe walory przyrodnicze. Dla dzieci dostępne są place zabaw, Gminny Ośrodek Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna i tereny rekreacyjne. W gminie funkcjonuje kompleks boisk z zapleczem socjalnym. Działa Gminny Klub Sportowy RKS Wzgórze Raciążek. Odbywa się tu wiele imprez kulturalnych i sportowych. Do najpopularniejszych należą: Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Ferie Zimowe, Dzień Kobiet, Majówka, Rozgrywki Darta, Wakacyjna Przygoda, Dni Raciążka, Piknik Integracyjny „Postaw na Kaczkę, Artystyczne Spotkania Zamkowe, „Aktywni 60 plus, Wojewódzki Przegląd Dorobku Klubów Seniora, Przegląd Piosenki Dziecięcej "Doreminki", Festiwal muzyki alternatywnej „Rock Hill, Gminne Dożynki. Wiele imprez organizowanych jest przez Gminny Ośrodek Kultury przy współudziale ze stowarzyszeniami: „Serpentyna”, „Klub Kobiet Kreatywnych” oraz Gminną Bibliotekę Publiczną w Raciążku. 

ATRAKCJE TURYSTYCZNE

- Ruiny zamku biskupiego z XIV w. Pierwszy i zapewne drewniany zamek wzmiankowany jest na 1263 rok, wzniesiony został przez biskupów kujawskich. W roku 1330 warownię zdobyli Krzyżacy, a następnie ją zniszczyli. Wzniesiony po tym okresie zamek został zniszczony i ponownie odbudowany w 1467r. Świetnie uposażony gród stał się miejscem istotnych dla całego państwa zebrań i pertraktacji. W I poł. XVIII w. został przebudowany na rezydencję pałacową o charakterze barokowym. Upadek Rzeczypospolitej doprowadził do stopniowej degradacji zamku. W większości został rozebrany i sprzedany na materiał budowlany;

- Kościół rzymsko-katolicki pw. św. Hieronima i Wszystkich Św. z XVII w. Obecny kościół murowany wybudowany został przez biskupa Hieronima Rozdrażewskiego. Prace przy nim rozpoczęły się w 1597 roku budowę ukończono w 1612 r. Nosi on wezwanie Wszystkich świętych i św. Hieronima. Świątynia ma charakter renesansowy, o tradycjach gotyckich. Organy pochodzą z XIX w.;

- Muzeum parafialne w Raciążku. Przy kościele parafialnym znajduje się muzeum. Zostało ono założone w 1945 roku przez ks. Jarzębskiego, ówczesnego proboszcza parafii w Raciążku. Przez pół wieku jednak eksponaty uległy pewnemu zniszczeniu, z powodu braku środków na stworzenie warunków muzealnych. Dopiero w latach 2005 - 2007 muzeum przeszło kapitalny remont, a eksponaty zostały zdezynfekowane, zabezpieczone oraz właściwie wyeksponowane. Wśród nich są cenne księgi parafialne, mszały, psałterze, starodruki (305 ksiąg);

- Pomnik uczestników walk o wolną Polskę (ul. Rynkowa);

- Obelisk poświęcony papieżowi Janowi Pawłowi II (plac Jana Pawła II). Na skwerze im. Jana Pawła II, naprzeciwko kościoła p.w. Wszystkich Świętych stoi obelisk poświęcony papieżowi Janowi Pawłowi II. Na kamiennym głazie ustawionym na murowanej, kamiennej podstawie widnieje popiersie papieża oraz tablica pamiątkowa informująca o tym, że 27.07.1968 r. jako kardynał odwiedził Raciążek. Obelisk został poświęcony 10.06.2012 r. przez ks. bp Stanisława Gębickiego;

- Pomnik przyrody. Okazały dąb szypułkowy, jeden z najstarszych pomników przyrody na Kujawach i Pomorzu liczy sobie około 480 lat. Drzewo jest imponujące. Ma ponad 620 cm obwodu;

- OSP Raciążek. Powstanie Straży Pożarnej w Raciążku datuje się na 1917 rok. Pierwsza (nieistniejąca już) remiza w Raciążku została wybudowana w 1923r. W 1919r przy OSP Raciążek powstał amatorski zespół teatralny, natomiast w 1921 roku została założona Orkiestra Dęta OSP Raciążek, która funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Obecnie OSP w Raciążku zrzesza około 150 osób;

- Wiślana Trasa Rowerowa. Przez malownicze tereny nadwiślańskie przebiega szlak rowerowy Toruń-Włocławek, Szlak przebiega ulicami Aleja 700-lecia, Zamkowa, Rynkowa oraz przez wsie Podole i Siarzewo” Pod górami” Tereny te świetnie nadają się do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej oraz nordic walking;

- Stowarzyszenie kulturalne „Serpentyna”. Stowarzyszenie zawiązało się przy GOK w marcu 2011 r. Do organizacji należą 33 osoby z gminy Raciążek. Celem stowarzyszenia jest: prowadzenie wielokierunkowej działalności rozwijającej i zaspakajającej potrzeby kulturalne mieszkańców oraz upowszechnianie  i promocja kultury lokalnej w kraju i za granicą;

- Orkiestra Dęta pod kierownictwem Kapelmistrza Andrzeja Lewandowskiego licząca 34 osoby. Orkiestra bierze udział w licznych festiwalach, konkursach i przeglądach na terenie województwa Kujawsko-Pomorskiego, gdzie często zdobywa wysokie miejsca i wyróżnienia. Muzycy są również współorganizatorami Przeglądów Orkiestr Dętych odbywających się w Raciążku. Występy Orkiestry Dętej OSP wpisały się na stałe w kalendarz wydarzeń i uroczystości kościelnych i Państwowych odbywających się na terenie gminy Raciążek oraz miasta Ciechocinek.